Twee gelijkluidende levenstestamenten met directe werking

Dit is een regeling waarbij een volmacht wordt gegeven aan één of meerdere personen. Degenen aan wie de volmacht wordt gegeven worden bij naam in de akte genoemd en hebben als gevolmachtigde allemaal dezelfde rechten ten aanzien van de in de volmacht te geven bevoegdheden. Direct na de ondertekening van het Levenstestament treedt het in werking.

Vooraf
Hoewel de naam anders doet vermoeden is een Levenstestament geen testament. Het is dus geen document waarmee een nalatenschap wordt geregeld. Het Levenstestament is een volmacht, welke er voor zorgt dat er door de gevolmachtigde handelingen voor jou kunnen worden verricht, in het geval dat je daartoe zelf niet (of niet meer) in staat bent.
Het regelen van je erfenis doe je met een testament. Het zorgen dat tijdens je leven zaken geregeld kunnen worden, als je daar zelf niet toe in staat bent, regel je met een Levenstestament. Met het Levenstestament houd je zelf de regie over je eigen situatie.
Het Levenstestament is in de praktijk ontwikkeld en is niet gebaseerd op een specifieke wettelijke regeling. Natuurlijk sluit het Levenstestament wel aan bij bestaande wettelijke regelingen. Met name kan worden gedacht aan de wetsbepalingen die gaan over ‘Volmacht’ en ‘Lastgeving’. Het Levenstestament wordt op velerlei wijzen opgesteld; van zeer beperkt tot zeer uitgebreid. Het Levenstestament dat bij Nationale Notaris online wordt opgesteld zou je kunnen aanduiden als de basis van het Levenstestament. De belangrijke zaken worden natuurlijk geregeld. Zeer specifieke regelingen worden er echter niet in opgenomen, aangezien deze als maatwerk vooraf met een notaris moeten worden besproken.

Waarom een notariële akte
Nergens is in de wet geregeld dat een Levenstestament met een notariële akte moet worden opgesteld. Een Levenstestament kan dus worden geregeld zonder dat daar een notaris bij betrokken wordt. Toch wordt er voor gekozen om het Levenstestament wel in een notariële akte vast te leggen. Daar is een aantal goede redenen voor:
1. De notaris moet bij iedere notariële akte controleren of de persoon die de akte tekent wilsbekwaam is. Met andere woorden, is de betreffende persoon in staat om te bepalen wat deze wil en dat aan de notaris te vertellen en toe te lichten? In geval van twijfel volgt de notaris een protocol om te beoordelen of de betreffende persoon wilsbekwaam is. Zou de notaris ook dan twijfelen, dan kan de notaris nog het advies van een deskundige vragen. Mocht blijken dat de persoon niet wilsbekwaam is, dan wordt er geen akte getekend. Met de verplichting om te beoordelen of de betreffende persoon wilsbekwaam is, is er de zekerheid dat het Levenstestament wordt opgemaakt door iemand die op dat moment begrijpt wat de bedoeling en gevolgen van de beschreven regeling zijn.
2. De notaris moet bij iedere notariële akte controleren of de persoon die de akte tekent dit uit vrije wil doet. Niemand kan verplicht worden om aan een ander een volmacht te geven. Wie – om welke reden ook – geen volmacht wil geven hoeft dat dus niet te doen. De notaris bewaakt dat er geen akte wordt getekend als de betreffende persoon dat niet wil. Zo wordt voorkomen dat personen, die andere bedoelingen hebben dan degene die de volmacht zullen gaan tekenen, oneigenlijke invloed kunnen uitoefenen.
3. De notaris moet bij iedere notariële akte de identiteit controleren van de personen die een akte ondertekenen. Door deze controle weten we later zeker dat de akte werd ondertekend door degene die volgens de tekst die akte ondertekende. We hoeven ons dus niet af te vragen of de handtekening misschien werd nagemaakt.
Het notarieel opgestelde Levenstestament geeft in het rechtsverkeer dus de zekerheid dat we weten door wie het werd opgemaakt en dat die persoon dat vrijwillig en welbewust heeft gedaan. Daarom wordt er ook gebruik van gemaakt. Een Levenstestament dat niet in een notariële akte is opgenomen zal, vanwege de ontbrekende zekerheden, daarom meestal niet worden geaccepteerd.

Aan wie wordt de volmacht gegeven
In het Levenstestament geef je volmacht aan één of meerdere personen. Dat kunnen je partner zijn, één of meer van je kinderen en/of anderen aan wie jij het vertrouwen wilt geven om namens jou zaken te regelen als je daar zelf niet toe in staat bent. Degenen aan wie de volmacht wordt gegeven worden bij naam genoemd in het Levenstestament. Natuurlijk dient iedere te noemen gevolmachtigde meerderjarig te zijn.
Alle gevolmachtigden die in het Levenstestament worden genoemd hebben, voor wat betreft het optreden als jouw gevolmachtigde, dezelfde positie. Dus als je jouw partner als één van de gevolmachtigden benoemt, heeft deze niet meer bevoegdheden dan de andere gevolmachtigden. Wil je, als dat in jouw situatie van toepassing is, dat jouw partner meer bevoegdheden heeft dan de andere gevolmachtigden, kies dan voor de variant ‘Levenstestament (met partner)’. Ook deze variant kun je zelf online opstellen bij Nationale Notaris.

Zelfstandige en gezamenlijke bevoegdheid van de gevolmachtigden
Als er sprake is van meerdere gevolmachtigden wordt er ten aanzien van de bevoegdheden van die gevolmachtigden onderscheid gemaakt tussen de ‘kleinere’ en de ‘grotere’ handelingen. Voor het verrichten van handelingen die een vermogenswaarde tot € 2.500 vertegenwoordigen is ieder van de gevolmachtigden zelfstandig bevoegd. Voor het verrichten van handelingen die een vermogenswaarde van meer dan € 2.500 vertegenwoordigen zijn de gevolmachtigden alleen maar gezamenlijk bevoegd. Deze gezamenlijke bevoegdheid betekent niet alleen dat de gevolmachtigden gezamenlijk zullen moeten handelen, maar ook dat zij gezamenlijk verantwoordelijkheid dragen voor die handelingen.

Het Levenstestament treedt direct in werking
Direct na het opstellen van het Levenstestament treedt de gegeven volmacht in werking, ook al is die op dat moment misschien nog niet nodig. Vanaf dat moment kunnen de gevolmachtigden de aan hen gegeven bevoegdheden voor jou uitoefenen, ook al zou je daar prima zelf toe in staat zijn. In deze variant van het Levenstestament dat bij Nationale Notaris online wordt opgesteld, wordt geregeld dat het Levenstestament direct van kracht wordt.
In plaats van directe werking is het mogelijk om aan het inwerking treden van de volmacht de voorwaarde te verbinden dat eerst door een arts wordt vastgesteld dat de volmachtgever niet in staat is volledig zijn/haar vermogensrechtelijke belangen behoorlijk waar te nemen. Dit geeft dan de zekerheid dat de volmacht alleen gebruikt kan worden als deze daadwerkelijk nodig is. Mocht je de voorwaarde willen opnemen om het inwerking treden van de volmacht uit te stellen tot het moment dat je zelf niet in staat bent om te handelen, dan kun je kiezen voor de variant ‘Het Levenstestament (zonder partner) met uitgestelde werking’. Ook deze variant kun je zelf online opstellen bij Nationale Notaris.

Welke bevoegdheden geef je met een Levenstestament?
Het Levenstestament is een algemene volmacht. In de wet wordt onder een algemene volmacht verstaan: de volmacht die alle zaken van de volmachtgever en alle rechtshandelingen omvat, met uitzondering van hetgeen bij het geven van die volmacht ondubbelzinnig is uitgesloten. In principe is de gevolmachtigde dus tot het verrichten van alle handelingen bevoegd. Dat is plezierig, want de volmacht wordt opgesteld voor een situatie in de toekomst waarvan we niet weten welke belangen er dan kunnen spelen. Toch wordt er in het Levenstestament dat bij Nationale Notaris online wordt opgesteld één uitsluiting op de algemene bevoegdheid van de volmacht gegeven: de volmachtgever kan niet als borg voor de schulden van een ander of hoofdelijk schuldenaar voor de schulden van een ander worden verbonden. Het moeten betalen van de schuld van een ander, want daar kan het op uitdraaien, is niet in het belang van de volmachtgever.

Rekening en verantwoording
De gevolmachtigde moet rekening en verantwoording afleggen aan de volmachtgever. Het gaat hier om twee woorden. ‘Rekening’ betekent dat door de gevolmachtigde iedere euro welke voor de volmachtgever wordt uitgegeven of ontvangen moet kunnen worden uitgelegd. ‘Verantwoording’ betekent dat door de gevolmachtigde moeten kunnen worden uitgelegd dat de verrichte handelingen in het belang van de volmachtgever zijn geweest.
In de situatie dat de volmachtgever niet meer wilsbekwaam is heeft rekening en verantwoording afleggen weinig zin. Waarschijnlijk wordt daar dan door de volmachtgever niet veel meer van begrepen. Als dat tijdens het leven van de volmachtgever al niet werd gedaan, dan zal na diens overlijden de rekening en verantwoording moeten worden afgelegd aan de erfgenamen van de volmachtgever.
Er kan voor zo’n situatie een andere persoon worden aangewezen aan wie de rekening en verantwoording moet worden afgelegd. Er is dan een toezichthouder. In het Levenstestament dat bij Nationale Notaris online wordt opgesteld wordt geen toezichthouder opgenomen. Wil je wel een toezichthouder in je Levenstestament opnemen, dan is het niet mogelijk om bij Nationale Notaris het Levenstestament online op te stellen en zal daar eerst met een notaris een voorbereidend gesprek over moeten worden gevoerd.

Wanneer eindigt de werking van het Levenstestament
Het Levenstestament wordt gegeven voor onbepaalde tijd. Tenzij de volmacht van het Levenstestament voor dat moment wordt herroepen of door de gevolmachtigde wordt opgezegd, zal de volmacht in principe tot het overlijden voortduren. Door het overlijden eindigt de werking van de volmacht. De gevolmachtigde kan het Levenstestament dus niet gebruiken om de erfenis mee te gaan regelen. Wil je dat de gevolmachtigde ook de erfenis regelt, dan zal deze in een testament tot executeur moeten worden benoemd. Dat moet in een ander document. Het is juridisch niet mogelijk om een Levenstestament én ‘gewoon’ testament in één document te regelen.
Het Levenstestament is met name bedoeld om te werken in de situatie dat de volmachtgever zelf niet kan handelen. Daarom staat beschreven dat de werking van het Levenstestament niet eindigt als de volmachtgever wilsonbekwaam wordt. Juist in die situatie wil je dat er een regeling is, om te voorkomen dat er alsnog een bewind moet worden ingesteld door de rechter. Dat de volmachtgever de handeling wellicht zelf niet meer kan verrichten doet aan de bevoegdheid van de gevolmachtigden dus niets af.

Medische volmacht
Naast de zakelijke volmacht die in het Levenstestament staat beschreven, wordt er in het Levenstestament een medische volmacht opgenomen. Er kunnen zich omstandigheden voordoen dat je niet zelf in staat bent om beslissingen te nemen over een geneeskundige behandeling, terwijl dat op dat moment wel noodzakelijk is. In zo’n situatie zal een ander die beslissingen moeten nemen. De wet geeft aan de hulpverlener de bevoegdheid om in een dergelijke situatie met een persoon, welke behoort tot de kring van naaste verwanten van de patiënt, afspraken over een behandeling te maken. Volgens de wet behoort tot die kring van naaste verwanten: de echtgenoot of andere levensgezel van de patiënt, dan wel, indien een zodanige persoon ontbreekt, een ouder, kind, broer of zus van de patiënt. Ieder van de genoemde personen mag natuurlijk aan een hulpverlener aangeven dat deze geen beslissingen over een geneeskundige behandeling wenst te nemen. Daarnaast kent de wet de mogelijkheid dat voor die medische beslissingen een gevolmachtigde is aangewezen. In het Levenstestament dat bij Nationale Notaris online wordt opgesteld wordt de algemene volmacht uitgebreid met de hier bedoelde medische volmacht. Met name wanneer de volmacht in het Levenstestament wordt gegeven aan personen die niet tot de hiervoor genoemde beperkte kring behoren is het belangrijk dat zij ook over medische zaken beslissingen mogen nemen. Zonder deze medische volmacht moet er een mentor moeten worden benoemd, wanneer de patiënt zelf niet in staat is beslissingen te nemen over geneeskundige behandeling en er geen personen zijn die behoren tot de hiervoor omschreven kring van naaste verwanten van de patiënt. En juist de benoeming van een mentor wil je met het maken van een Levenstestament voorkomen.

Geen medische wilsverklaringen in het Levenstestament
Met het Levenstestament dat je bij Nationale Notaris online opstelt tref je een regeling voor je zakelijke belangen. Daarnaast wordt er in hetzelfde document een medische volmacht gegeven.
Er worden echter geen inhoudelijke wilsverklaringen op medisch gebied beschreven. Daarbij kan je denken aan een verklaring betreffende niet-reanimeren en een euthanasieverklaring. Dit zijn onderwerpen die weliswaar in een Levenstestament opgenomen kunnen worden, maar zo persoonlijk zijn dat daar eerst met een notaris een voorbereidend gesprek over moet worden gevoerd, als je het wel in je Levenstestament zou willen regelen. Dit zijn bovendien onderwerpen welke vooral met je huisarts, behandelend arts en je gevolmachtigde(n) moeten worden besproken. Zij moeten weten wat jij wilt als er moeilijke beslissingen over geneeskundige behandelingen, of het stoppen daarvan, moeten worden genomen.
Mocht je een euthanasieverklaring willen opstellen, bespreek dat dan in ieder geval met je huisarts. Hij kan dan zorgen dat je daarvoor de juiste formulieren krijgt en die in jouw patiëntdossier bewaren. En door het met je huisarts te bespreken weet je ook of deze wel bereid is om mee te werken aan euthanasie, mocht die situatie zich voordoen. Een arts is niet verplicht om mee te werken aan euthanasie en niet iedere arts wil die medewerking verlenen.

Wat gebeurt er als er geen Levenstestament is opgemaakt
Het opmaken van een Levenstestament wordt gedaan om te zorgen dat zaken kunnen worden geregeld, in het geval dat iemand dat niet, of niet meer, zelf kan doen. Aangezien het niet is te voorspellen of en wanneer iemand in de situatie komt dat een Levenstestament nodig is, is het raadzaam dit op tijd te regelen. Denk hierbij aan het afsluiten van een risicoverzekering. Als je een risicoverzekering afsluit hoop je dat je deze nooit nodig hebt. Op het moment dat blijkt je deze nodig hebt, dan ben je blij dat het tijdig geregeld was.
Is er geen Levenstestament gemaakt en kan de betreffende persoon zelf niet meer handelen, dan kan er door de rechter een bewind worden ingesteld. Er wordt dan een bewindvoerder aangesteld die kan gaan handelen namens de persoon van wie het vermogen onder bewind wordt gesteld. Geen probleem zou je dan kunnen denken. Alleen heeft de bewindvoerder voor een aantal handelingen echter voorafgaand de toestemming nodig van de Kantonrechter, bijvoorbeeld voor het verkopen van een huis of voor het doen van een schenking. Toestemming voor het doen van een schenking wordt doorgaans niet gegeven. Het ongemerkt toch doen kan niet, aangezien ieder jaar aan de kantonrechter rekening en verantwoording moet worden afgelegd. Zo gaat iemand anders zich wel erg met jouw leven bemoeien, terwijl jouw familie het prima zelf voor jou zou hebben kunnen regelen.
Indien je gehuwd bent dien je jezelf te realiseren dat het feit dat je met elkaar gehuwd bent niet automatisch het recht geeft om namens elkaar rechtshandelingen te verrichten. Ook al ben je volledig te goeder trouw en ondanks het feit dat je met elkaar gehuwd bent, er zal een Levenstestament moeten zijn om namens elkaar te handelen. Hetzelfde geldt voor partners die met elkaar een geregistreerd partnerschap zijn aangegaan en voor partners die samenwonen met een samenlevingsovereenkomst. Is er geen Levenstestament opgesteld terwijl er wel zaken geregeld moeten worden, dan resteert er niets anders dan het laten instellen van een bewind.